Əli Novruzovun kanalı

Bir dəfə Bakıda uşaqlar və yeniyetmələr üçün kitab sərgisinə getmişdim, iki-üç saatlıq kobud müşahidəmə görə içərisində iri mətnlər olan kitablara uşaqlar heç maraq göstərmirdi. Daha çox özünrənglə, masaüstü oyunlar, qeyri-mətn kitabçalar və sairə kimi məhsullara maraq göstərirdi. (Klassik mətnlərə maraq göstərən qrup—yenə kobud müşahidəmə görə üzr istəyirəm—azərbaycandilli başıbağlı valideynlərin rusdilli uşaqları idi). Yəni məndə belə qənaət formalaşdı ki, indiki uşaqlar (gələcəyin böyükləri) tam audiovizual və interaktiv kontent nəslidir, mətn oxumaq bir fəaliyyət növü kimi onlar üçün heç mövcud deyil.

İndi də bu icmalı oxudum, amerikanlar deyir ki, kitab satışlarının sabit qalması və hətta artması fonunda bir spesifik sahədə—uşaqlar üçün kitablar bazarında satış katastrofik sürətlə azalır. Uşaqlar əyləncə üçün, maraq üçün, asudə vaxtlarını xoş keçirmək üçün daha kitab oxumurlar. Özü də oxu vərdişlərinin formalaşdığı yaşlarda. Əgər bu tendensiya belə davam eləsə, kitablar kaput. Kitab oxumaq da kütləvi fəaliyyət olmaqdan çıxıb, məsələn, operaya getmək, klassik musiqi konsertlərinə, rəsm sərgilərinə getmək, plastinkaya qulaq asmaq kimi nişa fəaliyyət olacaq. Bir dəfə oxşar perspektiv yaranmışdı, deyilənlərə görə, Harri Potter vəziyyəti düzəltdi, xeyli uşağı kitab oxumağa öyrəşdirdi, bəs indi görəsən necə olacaq?

Nəticə çıxartmaqdan əvvəl burada bir-iki məqam var ki, onları da nəzərə almaq lazımdır. Dünya tipoqrafik (mətbu) əsaslardan audiovizual əsaslara keçir, təxminən Qutenberq erası bitir, İnternet erası başlayır. Bu transformasiya pisdir, yoxsa yaxşıdır—cavab sizin dayandığınız yerdən asılıdır. Məsələn, mən İbn Xəldunu oxuyuram, tutaq ki, bir-iki ay vaxtımı alır, Hacı Səfərov isə YouTube-da bir türk hocasının iyirmi dəqiqəlik videosuna baxır, son nəhayətdə, ikimizin də İbn Xəldun haqqında ümumi təsəvvürləri aşağı-yuxarı eyni olacaq. Həəə, bəlkə mən bir az dərin bilərəm, amma Hacının da əlinin altında İnternet var, mənim yaddaşımda qalan şeyləri o da Google-da bir-iki axtarışla tapa biləcək. Uzaqbaşı, süni intellekt var, o da kömək edəcək lazım olan yerlərdə.

İndi mən desəm ki, Hacı öz epistemologiyasını outsource edib hansısa hocalara, biliyə birbaşa çıxışını itirib, o da eyni müvəffəqiyyətlə mənə deyə bilər ki, sənin oxuduğun kitabı da kimsə yazıb, redaktə edib, tərcümə edib, nəşr edib, sənin də çıxışın birbaşa deyil. Bir sözlə, burada mübahisə uzanacaq, keçəcək fəlsəfi müstəviyə, fəlsəfə ilə peşəkarlar məşğul olsa, daha yaxşıdır.

Mənim hələlik ən böyük iradım etimad məsələsidir. Feyk nyus da var, kontekstsiz məlumata yerindəcə, amma tez də keçib gedən emosional reaksiya var, amma onun güzgü əksi də var ki, insanlar getdikcə daha çox sinik olur, İnternetdə oxuduqları, gördükləri heç nəyi ciddi qəbul etmirlər, hətta süni intellekt inkişaf etdikcə audiovizual kontent də olan-qalan etibarını itirir. Kitabxana kataloqunun bircə kartoçkasının vaxtilə sahib olduğu etimad bu gün İnternetdə heç bir kontentdə yoxdur. Epistemoloji bazasının təməlləri bataqlıq üzərində atılan bir cəmiyyət nə qədər funksional ola bilər?

Guya balaca bir məlumata şərh verəcəkdim, çox uzaqlara gəlib çıxdım, sona qədər oxuyanlardan üzr istəyirəm ki, sizi bir az dolanbac yollara çıxardım.

Telegram

Рембодлер

Плохая тенденция – дети перестают читать ради удовольствия

Бумажным книгам не один раз пророчили смерть, но их все равно продолжают покупать. В США в 2023 году продажи снизились на 2,6% к прошлому году, но этот результат все равно выше, чем в допандемийном…

www.tg-me.com/us/Əli Novruzovun kanalı/com.anovruzov/1634

1.7K viewsedited  May 13 at 17:44

Bir dəfə Bakıda uşaqlar və yeniyetmələr üçün kitab sərgisinə getmişdim, iki-üç saatlıq kobud müşahidəmə görə içərisində iri mətnlər olan kitablara uşaqlar heç maraq göstərmirdi. Daha çox özünrənglə, masaüstü oyunlar, qeyri-mətn kitabçalar və sairə kimi məhsullara maraq göstərirdi. (Klassik mətnlərə maraq göstərən qrup—yenə kobud müşahidəmə görə üzr istəyirəm—azərbaycandilli başıbağlı valideynlərin rusdilli uşaqları idi). Yəni məndə belə qənaət formalaşdı ki, indiki uşaqlar (gələcəyin böyükləri) tam audiovizual və interaktiv kontent nəslidir, mətn oxumaq bir fəaliyyət növü kimi onlar üçün heç mövcud deyil.

İndi də bu icmalı oxudum, amerikanlar deyir ki, kitab satışlarının sabit qalması və hətta artması fonunda bir spesifik sahədə—uşaqlar üçün kitablar bazarında satış katastrofik sürətlə azalır. Uşaqlar əyləncə üçün, maraq üçün, asudə vaxtlarını xoş keçirmək üçün daha kitab oxumurlar. Özü də oxu vərdişlərinin formalaşdığı yaşlarda. Əgər bu tendensiya belə davam eləsə, kitablar kaput. Kitab oxumaq da kütləvi fəaliyyət olmaqdan çıxıb, məsələn, operaya getmək, klassik musiqi konsertlərinə, rəsm sərgilərinə getmək, plastinkaya qulaq asmaq kimi nişa fəaliyyət olacaq. Bir dəfə oxşar perspektiv yaranmışdı, deyilənlərə görə, Harri Potter vəziyyəti düzəltdi, xeyli uşağı kitab oxumağa öyrəşdirdi, bəs indi görəsən necə olacaq?

Nəticə çıxartmaqdan əvvəl burada bir-iki məqam var ki, onları da nəzərə almaq lazımdır. Dünya tipoqrafik (mətbu) əsaslardan audiovizual əsaslara keçir, təxminən Qutenberq erası bitir, İnternet erası başlayır. Bu transformasiya pisdir, yoxsa yaxşıdır—cavab sizin dayandığınız yerdən asılıdır. Məsələn, mən İbn Xəldunu oxuyuram, tutaq ki, bir-iki ay vaxtımı alır, Hacı Səfərov isə YouTube-da bir türk hocasının iyirmi dəqiqəlik videosuna baxır, son nəhayətdə, ikimizin də İbn Xəldun haqqında ümumi təsəvvürləri aşağı-yuxarı eyni olacaq. Həəə, bəlkə mən bir az dərin bilərəm, amma Hacının da əlinin altında İnternet var, mənim yaddaşımda qalan şeyləri o da Google-da bir-iki axtarışla tapa biləcək. Uzaqbaşı, süni intellekt var, o da kömək edəcək lazım olan yerlərdə.

İndi mən desəm ki, Hacı öz epistemologiyasını outsource edib hansısa hocalara, biliyə birbaşa çıxışını itirib, o da eyni müvəffəqiyyətlə mənə deyə bilər ki, sənin oxuduğun kitabı da kimsə yazıb, redaktə edib, tərcümə edib, nəşr edib, sənin də çıxışın birbaşa deyil. Bir sözlə, burada mübahisə uzanacaq, keçəcək fəlsəfi müstəviyə, fəlsəfə ilə peşəkarlar məşğul olsa, daha yaxşıdır.

Mənim hələlik ən böyük iradım etimad məsələsidir. Feyk nyus da var, kontekstsiz məlumata yerindəcə, amma tez də keçib gedən emosional reaksiya var, amma onun güzgü əksi də var ki, insanlar getdikcə daha çox sinik olur, İnternetdə oxuduqları, gördükləri heç nəyi ciddi qəbul etmirlər, hətta süni intellekt inkişaf etdikcə audiovizual kontent də olan-qalan etibarını itirir. Kitabxana kataloqunun bircə kartoçkasının vaxtilə sahib olduğu etimad bu gün İnternetdə heç bir kontentdə yoxdur. Epistemoloji bazasının təməlləri bataqlıq üzərində atılan bir cəmiyyət nə qədər funksional ola bilər?

Guya balaca bir məlumata şərh verəcəkdim, çox uzaqlara gəlib çıxdım, sona qədər oxuyanlardan üzr istəyirəm ki, sizi bir az dolanbac yollara çıxardım.

BY Əli Novruzovun kanalı